(Thanhhoa.dcs.vn): Cổng Thông tin điện tử Tỉnh ủy Thanh Hóa xin giới thiệu bài viết của đồng chí Đỗ Trọng Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh “Những đóng góp của Thanh Hóa trong Chiến dịch Thượng Lào - biểu tượng của tinh thần quốc tế vô sản thủy chung, trong sáng”.
Thanh Hóa là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng; tỉnh đất rộng, dân đông, địa hình đa dạng, với núi cao, biển rộng, sông dài và vùng đồng bằng rộng lớn. Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, Thanh Hóa luôn giữ vai trò trọng yếu cả về chính trị, kinh tế, quân sự; được coi là "Phên dậu" của đất nước, "Một vùng đất căn bản", “Đất bản triều”, nơi khởi nghiệp của nhiều triều đại quân chủ, như: Tiền Lê, triều Hồ, triều Hậu Lê và triều Nguyễn; là đất “thang mộc” của các dòng chúa Trịnh, chúa Nguyễn. Trên vùng đất “Địa linh, nhân kiệt này, thời nào cũng có những danh nhân, vùng nào cũng có nhiều bậc anh hùng tài cao chí lớn, có nhiều đóng góp, cống hiến vẻ vang cho Tổ quốc và làm rạng rỡ quê hương. Danh xưng “Thanh Hóa” có từ năm 1029 - năm Thiên Thành thứ hai, đời vua Lý Thái Tông, đến nay đã gần 995 năm.
Trong những năm đầu thế kỷ XX, Thanh Hóa là một trong những địa phương có phong trào cách mạng phát triển từ rất sớm và đã thành lập được Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh (ngày 29/7/1930). Trải qua hơn 93 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ tỉnh đã lãnh đạo phong trào cách mạng trong tỉnh vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, liên tục phát triển, không chỉ đóng góp vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mà còn góp phần vào thắng lợi của cách mạng Lào. Với vị trí cửa ngõ thông thương ra biển gần nhất của khu vực phía Tây - Tây Bắc và Đông Bắc Lào, Thanh Hóa có 213,6 km đường biên giới giáp với tỉnh Hủa Phăn, nước bạn Lào. Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ kính yêu “Giúp bạn là tự giúp mình” và với tình cảm quốc tế vô tư, trong sáng, trong suốt những năm kháng chiến chống kẻ thù chung xâm lược; mặc dù còn gặp muôn vàn khó khăn, gian khổ, thiếu thốn, nhưng Thanh Hóa đã dành những gì tốt nhất có thể, vừa làm tròn sứ mệnh hậu phương lớn của cách mạng Việt Nam, vừa là căn cứ, cơ sở kháng chiến, trực tiếp cung cấp sức người, sức của, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cách mạng Lào, trong đó thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào (1953) là một trong những minh chứng tiêu biểu.
Sau thắng lợi của Chiến dịch Tây Bắc (1952), cách mạng Việt Nam càng có điều kiện kết hợp chặt chẽ với cách mạng Lào, vùng tự do Thanh Hóa ngày càng trở nên quan trọng. Lúc này, thế của địch ở vùng Thượng Lào[1] bị suy yếu, cô lập. Để đánh bại âm mưu chia rẽ khối đoàn kết Việt Nam - Lào của địch, mùa Xuân năm 1953, Trung ương Đảng, Chính phủ Việt Nam cùng với Chính phủ kháng chiến Lào đã thống nhất: Quân đội Việt Nam và quân đội giải phóng Lào phối hợp mở chiến dịch Thượng Lào với mục đích là tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, giải phóng một phần đất đai, giúp Chính phủ kháng chiến Lào xây dựng và mở rộng khu căn cứ địa của cách mạng Lào; đồng thời phá thế bố trí chiến lược của thực dân Pháp ở miền Bắc Đông Dương, buộc chúng phải phân tán lực lượng đối phó.
Chiến dịch Thượng Lào là chiến dịch đánh vận động tiến công, với quy mô và phạm vi không gian rộng lớn, trên một tuyến rừng núi dài gần 300km, thuộc 2 tỉnh Sầm Nưa và Xiêng Khoảng, nhiều lực lượng cùng phối hợp tham gia chiến dịch. Vì vậy, công tác bảo đảm hậu cần[2] trở thành vấn đề có ý nghĩa quyết định thắng lợi. Ngay khi quyết định mở chiến dịch Thượng Lào, Trung ương Đảng, Chính Phủ và Liên khu ủy Khu IV đã giao cho Đảng bộ và Nhân dân Thanh Hóa cung cấp vận chuyển lương thực, thực phẩm, vũ khí cho chiến dịch[3]. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, Ban Dân công tỉnh đã nhanh chóng huy động lực lượng và tổ chức tốt việc nhận hàng của Hội đồng cung cấp tiền phương ở kho Cẩm Thủy và kho Lược (huyện Thọ Xuân) vận chuyển ra tiền tuyến. Trên các tuyến vận chuyển, Tỉnh đã tổ chức các kho trạm, lực lượng bảo vệ, đón nhận dân công và hàng hóa chu đáo; đồng thời tổ chức thêm tuyến vận chuyển đường thủy từ trạm Vạn Mai đến trạm Mường Lát. Thanh Hóa trở thành hậu phương trực tiếp và quan trọng nhất của Chiến dịch. Chỉ tính riêng trong tháng 02 và tháng 3 năm 1953, Thanh Hóa đã huy động 141.160 lượt dân công thường trực và dân công thời vụ sửa chữa các tuyến giao thông trên địa bàn các huyện Thọ Xuân, Yên Định, Cẩm Thủy, làm các điểm trung chuyển hàng hóa ở các trạm 101, 103 thuộc vùng biên giới. Đầu năm 1953, Tỉnh được giao cung cấp, vận chuyển 5.000 tấn gạo lên huyện Mường Lát (cách biên giới Việt - Lào 20km).
Thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện địa hình rừng núi trùng điệp, khí hậu khắc nghiệt, đường vận chuyển hiểm trở, nhưng các đoàn gánh bộ, xe thồ vẫn nêu cao tinh thần “Tất cả cho chiến dịch”, “tất cả cho bộ đội ăn no đánh thắng”. Ngày 13/4/1953, Thanh Hóa chuyển lên cho chiến dịch 2.900 tấn gạo, vượt trước thời gian quy định 7 ngày (mặc dù tiền phương đã yêu cầu thêm 500 tấn ngoài mức được giao ban đầu)[4]. Ngày 17/4/1953, Thanh Hóa lại huy động thêm 17.000 dân công, 2.000 xe đạp thồ chuyển 320 tấn gạo và 280 tấn muối sang Mường Rum, Mường Xia (Sầm Nưa); ngoài ra, còn cung cấp cho chiến dịch 100 tấn thực phẩm, 2.900 con trâu, bò (vượt 400 con)[5]… đảm bảo 76% nhu cầu của chiến dịch[6]. Bộ đội của ta và Bạn kết hợp cùng lực lượng dân công tiếp tế đã lấy đường 23 dọc Sông Luồng qua các xã Hồi Xuân, Nam Động, Nam Tiến, Sơn Điện, Sơn Thủy (huyện Quan Hóa) sang Lào. Tại Km 61 (Na Lộc - Sơn Điện) có Trạm 7 là trạm kho lương thực vũ khí quân nhu của ta và Lào phục vụ cho chiến dịch. Trong chiến dịch, Thanh Hóa đã thi đua tăng năng suất, tiết kiệm được 3 vạn công nhật, 80 tấn gạo, rút ngắn 7 ngày, đảm bảo lương thực, vũ khí cung cấp cho bộ đội truy kích địch.
Với sự lãnh đạo quyết liệt của Đảng bộ tỉnh, trong toàn Chiến dịch Thượng Lào, Thanh Hóa đã huy động 113.973 dân công dài hạn và 148.499 dân công ngắn hạn, 2.000 xe đạp thồ, 180 con ngựa, 08 ôtô, 1.300 thuyền,... Sự cung cấp, vận chuyển lương thực, thực phẩm, vũ khí nhanh chóng, kịp thời và có hiệu quả của Thanh Hóa đã góp phần vào thắng lợi của Chiến dịch. Liên quân Việt - Lào đã tiêu diệt 2.800 tên giặc, giải phóng toàn bộ tỉnh Sầm Nưa, một phần tỉnh Xiêng Khoảng và tỉnh Phôngxalỳ. Căn cứ kháng chiến Thượng Lào được nối liền với vùng Tây Bắc của Việt Nam, tạo thuận lợi cho việc phối hợp tác chiến trên chiến trường ba nước Đông Dương, mở ra cục diện mới cho cuộc đấu tranh giải phóng của Nhân dân Lào, cũng như thúc đẩy mối quan quan hệ tốt đẹp Việt Nam - Lào.
Ghi nhận những đóng góp to lớn của Thanh Hóa trong Chiến dịch Thượng Lào, Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa được Trung ương Đảng khen ngợi, được Bác Hồ tặng cờ "Phục vụ tiền tuyến khá nhất"[7]. Nhiều tập thể, cá nhân được khen thưởng, như: Đại đội xe thồ C3 (huyện Hậu Lộc), đại đội 4 và đại đội 7 (huyện Thiệu Hóa), 02 đơn vị xe đạp thồ của thị xã Thanh Hóa được Chủ tịch Hồ Chí Minh khen thưởng. Các đồng chí Nguyễn Mậu Khâm, Đào Doãn Trung và 10 chiến sĩ được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến thắng hạng Ba.
Thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào có ý nghĩa hết sức quan trọng. Đây là thắng lợi của tinh thần quốc tế vô sản cao cả, thắng lợi của sự phối hợp chiến đấu giữa Quân đội nhân dân Việt Nam và Quân giải phóng Lào, giữa nhân dân 2 nước Việt Nam – Lào, của quân và dân các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh với Sầm Nưa, Xiêng Khoảng. Nói về ý nghĩa thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào, trong cuộc mít tinh mừng chiến thắng ngày 19/5/1953, Hoàng thân Xu-pha-nu-vông nhận định: “Sầm Nưa giải phóng là một thắng lợi lớn của cuộc kháng chiến Lào… là kết quả của tinh thần đoàn kết chiến đấu anh em giữa hai nước Việt - Lào, của sự giúp đỡ không điều kiện của nhân dân, quân đội Việt Nam tiêu diệt kẻ thù chung”[8].
Là vùng tự do rộng lớn, đông dân, sau thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào, Thanh Hóa tiếp tục phát huy vai trò hậu phương trực tiếp cho kháng chiến của hai nước Việt Nam - Lào. Nhiều địa phương của Thanh Hóa là nơi đứng chân của các cơ quan Trung ương và lực lượng kháng chiến Lào; đồng thời là nơi xây dựng tiềm lực cho kháng chiến, nơi chi viện sức người, sức của, động viên tinh thần cho các mặt trận, các chiến dịch. Không những là hậu phương vững chắc, Thanh Hóa còn giúp Bạn mở cơ sở đào tạo cán bộ y tế và văn hóa cho con em cán bộ Lào. Việc ký kết Hiệp nghị mậu dịch giữa Thanh Hóa - Hủa Phăn ngày 02/5/1967 đã đặt nền tảng cho mối quan hệ “thắm tình anh em” giữa hai tỉnh.
Trong những năm gần đây, quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai tỉnh Thanh Hóa – Hủa Phăn ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất hơn. Các hoạt động trao đổi, học tập kinh nghiệm, tổ chức hội đàm, ký kết thỏa thuận hợp tác được duy trì thường xuyên; quan hệ hợp tác kinh tế tiếp tục có bước phát triển, kim ngạch thương mại hai chiều Thanh Hóa - Hủa Phăn liên tục tăng trưởng. Tỉnh Thanh Hóa đã viện trợ cho tỉnh Hủa Phăn nhiều nguồn lực để đầu tư nâng cấp kết cấu hạ tầng, thực hiện một số dự án phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều công trình ghi dấu tình cảm thuỷ chung, nồng ấm của đồng bào tỉnh Thanh Hóa trên vùng đất Hủa Phăn anh hùng hoàn thành, đi vào sử dụng, phát huy hiệu quả, đó là: Quảng trường hữu nghị Lào Hùng Hủa Phăn – Thanh Hóa, Công viên hữu nghị Hủa Phăn - Thanh Hóa và công trình Kè sông Nặm Xăm, Nhà tiếp khách hữu nghị Hủa Phăn - Thanh Hóa, Nhà làm lễ cầu siêu quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào và Kho vũ khí của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hủa Phăn... Trên đất Thanh Hóa, công trình Nhà ký túc xá của sinh viên tại Trường Đại học Hồng Đức, cùng nhiều phần việc ý nghĩa khác, đã góp phần đưa những hình ảnh tốt đẹp về đất nước Triệu Voi đến với nhiều người dân xứ Thanh.
Các hoạt động hợp tác về giáo dục - đào tạo được tăng cường. Giai đoạn 2016-2020, tỉnh Thanh Hóa đã tiếp nhận 723 lưu học sinh tỉnh Hủa Phăn, trong đó có 339 lưu học sinh trong diện được hỗ trợ kinh phí. Công tác quản lý biên giới, phối hợp tuần tra bảo vệ đường biên, cột mốc được duy trì thường xuyên. Phong trào kết nghĩa hai bên biên giới được đẩy mạnh; đến nay, đã có 17 cặp bản, cụm bản kết nghĩa, qua đó góp phần củng cố tình đoàn kết hữu nghị tốt đẹp giữa Nhân dân hai bên biên giới. Công tác tìm kiếm, cất bốc, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào được quan tâm; 05 năm qua, với sự giúp đỡ của các lực lượng chức năng và Nhân dân tỉnh Hủa Phăn, Thanh Hóa đã đón được hơn 120 liệt sĩ về với đất mẹ.
Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ, giúp đỡ quý báu của Trung ương, sự hợp tác hiệu quả, ủng hộ chí nghĩa, chí tình của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Hủa Phăn anh em, sự nỗ lực, cố gắng của Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh Hóa; trong những năm qua, Thanh Hóa đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Kinh tế tăng trưởng cao. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân giai đoạn 2011 - 2020 đạt 10,3%/năm, năm 2021 đạt 8,85%, năm 2022 đạt 12,51%. Quy mô GRDP của tỉnh đứng thứ 8 cả nước và cao nhất các tỉnh Bắc Trung bộ và các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được quan tâm đầu tư; đô thị phát triển nhanh theo hướng hiện đại. Các lĩnh vực văn hóa - xã hội chuyển biến tiến bộ. Chính trị ổn định, quốc phòng - an ninh được bảo đảm. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được tăng cường.
Thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào đến nay đã lùi xa tròn 70 năm, nhưng ý nghĩa lịch sử và những bài học kinh nghiệm vẫn còn nguyên giá trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhìn lại những kết quả đạt được và sự đóng góp của Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân các dân tộc, các lực lượng vũ trang Thanh Hóa trong Chiến dịch, có thể rút ra một số bài học đó là:
Thứ nhất, đó là bài học, phải có nhận thức đầy đủ, đúng đắn về mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt Việt Nam – Lào. Đây là mối quan hệ mẫu mực, hiếm có trên thế giới, là tài sản quý báu của hai nước, là quy luật phát triển và là một trong những nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng ở mỗi nước. Vì vậy, phải luôn thấm nhuần quan điểm “giúp Bạn tức là mình tự giúp mình”, từ đó có hành động đúng đắn trong tổ chức, triển khai thực hiện nhiệm vụ. Trong Chiến dịch Thượng Lào, hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ, Nhân dân Thanh Hóa đã nêu cao tinh thần quốc tế trong sáng, đồng cam, cộng khổ, không quản ngại hy sinh, trực tiếp chi viện cho chiến trường, góp phần vào thắng lợi của Chiến dịch.
Thứ hai, đó là bài học về bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng đối với Chiến dịch Thượng Lào. Đây là nhân tố quyết định không chỉ đối với thắng lợi của Chiến dịch, mà còn là yếu tố xuyên suốt đối với thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đầy hy sinh, khó khăn, gian khổ, Đảng ta đã lãnh đạo triển khai tác chiến toàn diện trên khắp các chiến trường; song, luôn lựa chọn những chiến dịch trọng điểm để tiêu diệt sinh lực địch nhằm làm thay đổi cục diện, khi thời cơ đến thì lựa chọn điểm quyết chiến chiến lược để kết thúc chiến tranh. Với việc mở Chiến dịch Thượng Lào và chọn Thanh Hóa là địa bàn cung cấp vận chuyển lương thực, thực phẩm, vũ khí cho Chiến dịch, thể hiện tầm nhìn chiến lược và sự lãnh đạo tài tình của Đảng ta.
Thứ ba, đó là bài học về giữ gìn sự đoàn kết thống nhất và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, của lực lượng vũ trang và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh, sát cánh cùng với các lực lượng chủ lực của ta và nước bạn Lào nỗ lực vượt qua khó khăn, gian khổ, giành thắng lợi trên từng mặt trận, tiến tới thắng lợi của cả chiến dịch. Trong điều kiện gặp nhiều khó khăn do khí hậu khắc nghiệt, địa hình hiểm trở, các thế lực thù địch chống phá, nhưng nhờ sự đoàn kết thống nhất, quân và dân Thanh Hóa đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phục vụ Chiến dịch đi đến thắng lợi hoàn toàn.
Thứ tư, đó là bài học về xây dựng, bảo vệ hậu phương, chi viện tiền tuyến phải toàn diện cả về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa - xã hội. Để huy động được sức người, sức của lớn như trong Chiến dịch Thượng Lào, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thanh Hóa đã tích cực thực hiện đường lối kháng chiến kiến quốc, xây dựng hậu phương vững mạnh, chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài từ nhiều năm trước. Nhờ vậy, mà không chỉ đối với Chiến dịch Thượng Lào, Thanh Hóa còn là hậu phương lớn của nhiều chiến dịch, trong đó có Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Tiếp tục củng cố và vun đắp mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào là chủ trương đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng và lợi ích của nhân dân mỗi nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Đây cũng là trách nhiệm chung của các cấp, các ngành, các địa phương. Trong thời gian tới, tỉnh Thanh Hóa sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác toàn diện với tỉnh Hủa Phăn và các địa phương, cơ quan, đơn vị của nước bạn Lào, góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước Việt Nam – Lào./.
